W pierwszym okresie po wyzwoleniu opierano się na przedwojennych rozwiązaniach ustrojowych. Ustanowiony przez sowietów PKWN w Lublinie wydawał dekrety w sprawach organizacji państwa po odejściu Niemców. Dnia 21 sierpnia 1944 dekret PKWN przywrócił przedwojenne podziały na województwa, powiaty, gminy i gromady. Władze chciały jednak wprowadzić zupełnie nowe rozwiązania ustrojowe. Wprowadzono wzorem ZSRR rady narodowe. W dniu 11 września 1944 roku PKWN wydał dekret o organizacji i zakresie działania Rad Narodowych. System rad narodowych rozciągnięto na samorząd lokalny w dniu 23 listopada 1944 roku w dekrecie  o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego.

W nowym ustroju gminnym wiele się zmieniło. Członkowie gminnych rad narodowych nie byli w całości wybierani przez ludność, tak jak poprzednio członkowie rady gminy. W skład gminnej rady narodowej wchodzili odtąd: członkowie rady gminnej powołani przed uchwaleniem dekretu o radach narodowych, przedstawiciele organizacji politycznych, zrzeszeń społecznych, organizacji młodzieżowych, wybitni przedstawiciele wojskowości, nauki i pracy społecznej. Oczywiście te grupy radnych kreowali z czasem komuniści. W nowej radzie przedstawiciele wybrani przez ludność lokalną nie mogli stanowić więcej niż 1/6 radnych. Cała rada narodowa miała liczyć od 12 do 30 osób. Na czele gminnej rady narodowej (GRN) stało prezydium z przewodniczącym. Codzienny zarząd sprawował zarząd gminy z wójtem na czele. Wójt w obecnym systemie nie sprawował żadnych ważniejszych funkcji,  był tylko urzędnikiem do wykonywania poleceń gminnej rady i prezydium. Gminę na zewnątrz reprezentowało właśnie prezydium.

 Radnych gminnych delegowały organizacje polityczne i społeczne podporządkowane komunistom. W ten sposób władzę w gminach przejmowali ludzie nowej władzy. Nie wszędzie te zmiany weszły od razu. Zdarzało się, że przedwojenni działacze samorządowi zasiadali w radach gminnych aż do 1948 roku.

Latem 1944 roku wojska sowieckie opanowały teren gminy. Na Wiśle zatrzymał się na kilka miesięcy front i Wola Rębkowska leżała tuż przy linii frontu, co wiązało się z pobytem dużych mas wojsk sowieckich. Po zakończeniu walk w styczniu 1945 roku sytuacja gminy, jak i całego powiatu nie była najlepsza. W ten sposób starosta garwoliński raportował o sytuacji w 1945 roku: „W powiecie w większości łączność telegraficzna i telefoniczna jest zapewniona. Brak urządzeń instalacyjnych powoduje jednak częste trudności w bezpośredniej łączności z zarządami gminnymi i innymi urzędami w powiecie. Elektryfikacja powiatu napotyka stale na trudności z uwagi na brak materiałów. (….) Sytuacja materialna urzędników jest naprawdę ciężka, często wprost tragiczna. Wobec małych przydziałów artykułów żywnościowych pobory są fikcją, wobec cen na wolnym rynku. Stan bezpieczeństwa w powiecie jest niezadowalający i budzi poważne obawy. (….) Istnieje poważna troska czy uda się zagwarantować ludności przynajmniej te, i tak niedostateczne, ilości chleba do nowych zbiorów. Jeżeli chodzi o mięso i tłuszcze to sytuacja jest jeszcze gorsza. Ludność pracująca otrzymała minimalny przydział tych artykułów. Przydziały artykułów przemysłowych, artykułów tekstylnych i obuwia dalece odbiegają od zapotrzebowania, to samo dotyczy obuwia”. (…). Akta gminy Wola Rębkowska z okresu międzywojennego nie zachowały się w komplecie. Brakuje wielu ważnych dokumentów. Z akt wynika, że pierwszym powojennym wójtem Gminy Wola Rębkowska był Aleksander Karczmarczyk.            Brak jest nazwisk członków Zarządu Gminy. Wybrano Gminną Radę Narodową (GRN), według przepisów PKWN-u. W skład GRN weszli:

Nazwisko i imię radnego Miejscowość
Boratyński Wacław Stoczek
Gac Stanisław Trąbki
Gadoś Feliks Puznów
Głowala Stanisław Parcele Rębków
Karpisz Józef Uśniaki
Kuk Jan Wola Władysławowska
Mitek Jan Wilkowyja
Nowak Ludwik Wola Rębkowska
Ostolski Stanisław Rębków
Rękawek Czesław Jagodne
Rękawek Jan Puznów
Samul Antoni Krystyna
Skórnat Tomasz Trąbki
Zaręba Antoni Ewelin
Zawada Stanisław Rębków

Z okresu tuż po wojnie są dostępne na przykład raporty z działalności gminy Wola Rębkowska za rok 1945. W takim raporcie czytamy, że współpraca „organów bezpieczeństwa” (UB i MO) z Zarządem Gminy była dobra. „Tajnych organizacji na terenie gminy nie ma”.Wójt raportował, że wszystkie partie na terenie gminy, czyli PSL, PPS i SL popierają Rząd Jedności Narodowej. „Ustosunkowanie się ludności do ZSRR i Armii Czerwonej oraz sprawa popularyzacji Sojuszu ze Związkiem Radzieckim – dobra”. Gmina dostarczyła w ramach kontyngentów 142 559 kg zboża, 125 247 kg ziemniaków i 2570 kg roślin strączkowych jadalnych. Te ilości spełniły 43% normy kontyngentu zbożowego i 32% wymiaru kontyngentu ziemniaków. Podobne raporty od grudnia 1945 roku do października 1946 roku podpisywał wójt Aleksander Karczmarczyk. Brak jest dokumentów dotyczących gminy Wola Rębkowska z lat 1946-1947. Możemy się domyślać, że zajmowano się głównie sprawą odbudowy dróg, mostów, szkół itp. Na stanowisku Wójta Gminy nadal pracował Aleksander Karczmarczyk. Brak danych o członkach Zarządu Gminy. Skład Gminnej Rady Narodowej zapewne też się radykalnie nie zmieniał.

Znamy skład osobowy Urzędu Gminy z 1948 roku:

Nazwisko i imię Stanowisko
Piecek Jerzy Sekretarz gminy
Szaniawski Mieczysław Zastępca sekretarza gminy
Kowalska Weronika Referent ewidencji ludności
Czapkowski Edward Referent rolny
Kocyk Elżbieta Maszynistka
Mazurkiewicz Stanisław Referent ludności
Tobjasz Franciszek Woźny
Mitek Jerzy dróżnik

Sołtysi gminy Wola Rębkowska w 1948 roku:

Nazwa miejscowości – gromady Nazwisko i imię
Budy Uśniackie Nowak Stanisław
Ewelin Zaręba Antoni
Jagodne Majsterek Stanisław
Krystyna Górski Stanisław
Miętne Woźniak  Stanisław
Niecieplin Piesio Stanisław
Puznów Nowy Stanisław (nieczytelne)
Puznów Stary Przybysz Władysław
Parcele Rębków Karczmarczyk Franciszek
Rębków Wójcik Jan
Stoczek Sikora Wincenty
Trąbki Nieczytelne
Uśniaki Tracz Ludomira
Wilkowyja Głaszczka Jakub
Wola Rębkowska Głaszczka Józef
Wola Władysławowska Kurowski Stanisław

Od chwili zakończenia wojny coraz większą potęgę zdobywała Polska Partia Robotnicza (od 1948 roku PZPR). Jej władz z czasem doszła również do samorządów lokalnych. W gminach pracowali często przedwojenni działacze samorządowi. W Gminnych Radach Narodowych zasiadali ludzie cieszący się autorytetem wybrani przez ludność, ale pochodzili ze PSL-u, Stronnictwa Ludowego. Należało to wszystko szybko zmienić. Starosta Powiatowy w 1948 roku tłumaczył:  Starostów „biurokratyczne elementy rekrutujące się w większości z sanacyjnych, rutynowanych urzędników, którzy są niejednokrotnie wrogo ustosunkowani do obecnej rzeczywistości, dalej czują się za biurkami władcami i dyktatorami, tacy muszą być niezwłocznie usunięci. Ich miejsce zajmą bliscy nam klasowo ludzie”. Zapowiadane zmiany dotknęły gminę Wola Rębkowska w 1948 roku.

Na początku tego roku Wójtem Gminy był jeszcze Aleksander Karczmarczyk.  W skład GRN wchodzili:

Funkcja Nazwisko i imię Miejscowość
Przewodniczący Prezydium Zawada Stanisław Rębków
Zastępca Kuk Jan Wola Władysławowska
Członek Prezydium Nowak Ludwik Wola Rębkowska
Członek Prezydium Lodowski Antoni Parcela Rębków
Członek Prezydium Ostolski Stanisław Rębków
Radny GRN Rękawek Wacław Puznów
Rękawek Czesław Jagodne
Gac Stanisław Trąbki
Samul Antoni Krystyna
Hajduk Jan Stoczek
Nowak Stanisław Budy Uśniackie
Winek Jan Uśniaki
Zaręba Antoni Ewelin
Witak Józef Wola Rębkowska
Wiśniewski Władysław Miętne
Wielgosz Stanisław Niecieplin
Skórnat Tomasz Trąbki
Witek Jan Wilkowyja
Rękawek Jan Puznów
Góźdź Paweł Wola Rębkowska
Zieliński Jan Wola Rębkowska
Majsterek Stanisław Jagodne
Gontarz Jan Wola Władysławowska

W końcu lutego 1948 roku gmina otrzymała z Garwolina pismo o konieczności zreorganizowania władz w myśl „nowych czasów, potrzeby zmian, nowych wyzwań”. Wójt Aleksander Karczmarczyk został zawieszony, zastępował go Józef Rękawek. W dniu 6 marca GRN musiała zmienić Zarząd Gminy. Tego dnia Wójta Aleksandra Karczmarczyka był nieobecny na Sali, zastępował go tymczasowo Józef Rękawek i to właśnie jego powołano na stanowisko. Na podwójciego wybrano Jana Gontarza, syna Józefa z Woli Rębkowskiej.W połowie roku zmieniono skład Prezydium. Przewodniczący pozostał na stanowisku, natomiast członkami zostali: Stanisław Wielgosz, Tadeusz Zadróżny z Puznowa Starego, Stanisław Wielgosz z Niecieplina i Irena Karwacka z Michałówki. Stanowisko sekretarza gminy zajmował Józef Piecek.

Gmina Wola Rębkowska była atrakcyjna dla wielu miejscowości z sąsiednich gmin. W 1948 roku wsie Stara Huta i Kościeliska złożyły podanie o przyłączenie do gminy Wola Rębkowska. Motywowano to słabym połączeniem drogowym z siedzibą ich gminy w Osiecku (piaszczysta droga polna). Funkcję Wójta Gminy pełnił  od wiosny 1948 roku Józef Rękawek. W skład Zarządu wchodzili: Jan Zieliński, Stanisław Majsterek, Jan Gontarz. Między 6 a 12 listopada 1948 roku Gminna Rada Narodowa Wola Rębkowska zwolniła Wójta Józefa Rękawka i powierzyła obowiązki Wójta Stanisławowi Gadosiowi. Zmieniono także skład Zarządu Gminy. Podwójcim został Antoni Piesio z Miętnego, członkami Zarządu: Adolf Lodowski z Rębkowa, Stanisław Tracz z Rębkowa i Jan Piotrowski z Rębkowa.W styczniu 1949 roku na podwójciego gminy wybrano Stanisława Majsterka z Jagodnego. Zmiana na stanowisku wójta wiązała się zapewne z generalnymi zmianami, jakie przeprowadzano ówcześnie w Polsce. Dawni samorządowcy byli zastępowani przez nowych ludzi. Stanisław Gadoś był ostatnim Wójtem Gminy Wola Rębkowska, rządził do maja 1950, do czasu likwidacji urzędu wójta.

Gmina w tym czasie przystępowała do elektryfikacji wsi (jesień 1948). Powołano Komitet Elektryfikacyjny w osobach:

Przewodniczący – wójt Stanisław Gadoś
Zastępca – przewodniczący GRN Stanisław Zawada
Sekretarz – sekretarz gminy Józef Piecek
Członek Stefan Augustynowicz
Członek Stanisław Tracz z Rębkowa

 

Urzędem Gminy nadal kierował sekretarz Józef Piecek, jego zastępcą był Mieczysław Szaniawski. Wiosna 1950 roku była ostatnim czasem działalności gminy według starych zasad. W tym czasie funkcje radnych pełnili:

Stanisław Biarda,
Stanisław Karczmarczyk,
Jan Zieliński,
Maria Gajowniczek,
Wincenty Sikora,
Tadeusz Mroczek,
Jan Glowala,
Stanisław Piesio,
Józef Rękawek,
Stefan Winiarek,
Aleksandra Karczmarczyk,
Jan Piotrowski,
Bolesław Ślązek,
Paweł Szczypek,
Stanisław Woźniak,
Władysław Cieśla.

Ostatnim Przewodniczącym GRN przed zmianami z 1950 roku był Stanisław Zawada.

W końcu lat czterdziestych likwidowano prywatny handel. Rozpoczęto  inwestycje planu 6-letniego. Na to wszystko potrzebne były pieniądze. Ustawą z czerwca 1950 roku podniesiono gwałtownie podatki gruntowe na wsi, głównie wobec bogatych gospodarstw. W 1951 roku wprowadzono ponownie obowiązkowe dostawy produktów rolnych, najpierw zwierząt rzeźnych, potem mleka, zbóż i ziemniaków. Za przymusowe dostawy płacono rolnikom połowę stawek rynkowych. Miało to na celu zwiększenie obciążenia wsi i uzyskanie środków na industrializację i przy okazji pognębienie „kułaków”. Według obliczeń w 1946 roku gospodarstwo rolne przeciętnie przekazywało prawie 10% dochodu na rzecz państwa, w 1952 roku już 23%. Im większe gospodarstwo, tym obciążenia były większe. Taka polityka rolna doprowadziła do spadku produkcji rolnej. Władze tłumaczyły to wszystko doktrynalnie. Nastawiono się na pogłębienie kolektywizacji, co miało poprawić sytuację. Były to najgorsze lata stalinizmu (1950-1956), kiedy potępiano kułaków, jako „wrogów Polski Ludowej”. Trwała kampania wypierania kułaka w oparciu o biedniaka i przy neutralizacji średniaka. Miało na ta celu pogłębienie nienawiści między chłopami. Spowodowało spadek inwestycji w gospodarstwach prywatnych, spadała wartość budynków, zmalało pogłowie zwierząt, które zabijano w obawie przed oddaniem do spółdzielni. Chłopi bronili się przed wstępowaniem do spółdzielni, jednak przywiązanie chłopów polskich do ziemi nie dało się wykorzenić tak szybko, jak tego chciały władze. Mimo danych statystycznych, które informowały, że gospodarstwa indywidualne miały najlepsze rezultaty (produkcja globalna     z 1 ha w 1950 roku z gospodarstw prywatnych wynosiła 621 zł, ze spółdzielni produkcyjnych 517, z PGR 394 zł), władze ignorowały te dane. Doprowadziło to do regresu i stagnacji rolnictwa w latach 1950-1956. Począwszy od 1950 roku na zebraniach radni wyczulali sołtysów, aby ci prowadzili akcje uświadamiające wśród mieszkańców wsi. Stosowano niejednokrotnie środki przymusu i szantażu. Od 1 czerwca 1950 roku gmina Wola Rębkowska stała się częścią jednolitej władzy państwowej. W czerwcu 1950 na przewodniczącego wybrano Jana Przychodzkiego. Sekretarzem GRN został Marian Papliński. W skład prezydium weszli: Stanisław Płatek i Helena Kałaska. Co ciekawe we władzach gminy Wola Rębkowska znalazła się także kobieta. Już wcześniej kobieta zasiadała w Prezydium. Gmina Wola Rębkowska była pod tym względem wyjątkowa. Kobiety bardzo rzadko ówcześnie zasiadały w Gminnych Radach Narodowych, nie mówiąc już o władzach. Kobiety miały jednak silną pozycję w gminie i 10 listopada 1950 roku Gminna Rada Narodowa zwolniła ze stanowiska Przewodniczącego Jana Przychodzkiego i nową Przewodniczącą wybrano Helenę Szewczyk. Wiceprzewodniczącym Prezydium został Stanisław Zawada. W skład Prezydium wchodzili: Stanisław Zawada, Marian Papliński, Helena Kałaska i Stanisław Płatek. Początek lat pięćdziesiątych to czas wielkiego nacisku na tworzenie na wsiach spółdzielni produkcyjnych. Takie spółdzielnie powstały również w gminie Wola Rębkowska. Presja władz nadrzędnych była bardzo duża. Wszyscy ludzie związani z władzą gminną byli zobowiązani współpracować przy tworzeniu spółdzielni. W aktach gminnych z października 1950 roku można odnaleźć następujący cytat: „Doceniając ważność i znaczenie powstania nowych spółdzielni produkcyjnych na terenie gminy każdy radny zobowiązuje się pozyskać jednego członka do zorganizowanych Spółdzielni Produkcyjnych, a mianowicie: w gromadzie Miętnem do dnia 1 grudnia 1950. W gromadach Puznów Nowy i Stary oraz Niecieplin do 1 stycznia 1951 rok.”
Próżno szukać w aktach gminnych informacji o budowie dróg czy szkół, co najwyżej remontowano szarwarkiem (obowiązkowe roboty publiczne) niektóre drogi gminne. Do głównych tematów obrad Gminnej Rady Narodowej należały:  budowa spółdzielni, walka z chwastami, akcja przeciwpożarowa, oddłużanie wsi, i sprawy rolnictwa (sianokosy, żniwa, akcja omłotowa, siewna itp.). Oprócz spraw rolnictwa gmina organizowała także akcje walki z analfabetyzmem. Ta chwalebna akcja czasem wiązała się z przymusowymi kursami. Nakazem władz naczelnych należało wyplenić zjawisko analfabetyzmu do 1 maja 1951 roku. Wiosną  tego roku trwały gorączkowe starania o wykonanie planu. W marcu „sprawozdanie o walce z analfabetyzmem przedłożył radzie gminnej obywatel Zawada Stanisław, nad którym wywiązała się dyskusja, w której brali udział wszyscy członkowie rady i postanowili wszelkimi sposobami zmusić analfabetów do uczęszczania na kursy”. W 1951 roku miały miejsce zmiany we władzach gminy. 6 października 1951 na sekretarza Prezydium wybrano Zdzisława Kubiaka. W listopadzie 1951 roku zastępcą przewodniczącego została Weronika Kubiak (w miejsce Stanisława Zawady).Wiosną 1952 roku trwała akcja konsultacji z narodem projektu konstytucji PRL. Na zebraniach wiejskich i sesjach GRN chwalono projekt nie wnosząc żadnych uwag. 22 lipca 1952 roku Konstytucja została przyjęta (obowiązywała do 1990 roku). Na dzień 26 października 1952 roku zaplanowano wybory do sejmu. Gmina Wola Rębkowska nie tylko organizowała wybory na swoim terenie, ale musiała się w nie czynnie włączyć. We wrześniu i październiku 1952 roku wszystkie siły gminne skierowano na akcję wyborczą. Wzorem ZSRR frekwencja wyborcza musiała sięgać 100%. Była to obsesja ówczesnych władz. Do walki o frekwencję rzucono cały aktyw gromadzki. Na jednej z sesji GRN padły takie słowa: „Szczególną uwagę należy zwrócić na Wolę Władysławowską gdzie zamieszkuje jakiś wróg i rozszerza swą działalność mówiąc, że do głosowania mogą iść tylko ci co odstawili 100%  obowiązkowych dostaw”.  Przybyły z Garwolina delegat partyjny przekazywał, że w niektórych gromadach spotkał się z „wrogą robotą” i nakazywał, gdzie należy ustawić dobrych agitatorów, aby w formie pogadanek indywidualnych i masowych uświadomić ludności i wytłumaczyć czym jest dla nich dzień 26 X 1952. Jedna z aktywistek z pewnej wsi gminnej meldowała:  Komitet jest w 4 osobach, agitacja idzie, agitacji wrogich nie spotyka się, furmanki przygotowane. Chodziło o furmanki, którymi dowożono tych, którzy nie mogli przybyć na wybory (starsi, chorzy). Inny aktywista meldował: agitatorów 15, radny [gminny] w mleczarni robi pogadanki, po domach agitacja pójdzie po niedzieli [na kilka dni przed wyborami], aby ludność nie zapomniała. Zebrania odbywają się, komitet pracuje. W ferworze akcji wyborczej ktoś z radnych chciał nawet włączyć do pracy księdza proboszcza.  Niektóre wsie wyróżniały się w gminie. Tak było z Wolą Rębkowską, gdzie znaleziono aż 26 agitatorów, którzy dobrze pracują. Ze względu na to, że mają blisko do miejsca głosowania. Frekwencja 100% pewna. Dużo słabiej „praca” szła w Rębkowie. 18 i 19 października w całej gminie organizowano zebrania wiejskie „po linii kobiecej”. Po nazwisku wymieniano wszystkich opornych lub podejrzanych o niesprzyjanie władzy.  Mimo propagandy dobrodziejstw, jakie miał dawać nowy ustrój dla polskiej wsi, znalazły się też w aktach informacje o ciężkim życiu zwykłych obywateli. Była mowa o obniżkach płacy w fabrykach, braku nawozów, narzędzi rolniczych, węgla i wyrobów „mięsno-tłuszczowych”. Brak danych, jaki rezultat przyniosła akcja wyborcza w gminie Wola Rębkowska, należy jednak sądzić, że daleki od oczekiwanego, ponieważ tuż po wyborach do sejmu (26 października 1952) Helena Szewczyk została odwołana z funkcji Przewodniczącego GRN.  Trudno ustalić dokładne przyczyny jej odejścia. Akta gminne z początku lat pięćdziesiątych są chaotyczne i często brakuje wielu ważnych dokumentów. Być może przyczyną była słaba frekwencja wyborcza, ponieważ nie chodziło o wynik wyborczy zgodnie z radziecką zasadą, „że nieważne, kto głosuje ale ważne kto liczy głosy”. Na sesji w dniu 29 listopada 1952 roku jedna z radnych wystosowała wniosek, żeby zwolnić wszystkich członków prezydium, którzy nie wywiązali się z powierzonych im obowiązków. Na początek głosowano jednak nad wyborami Przewodniczącego i Sekretarza Prezydium (który także został zwolniony). Przystąpiono do wyborów. Kandydatem na przewodniczącego był Stanisław Markowski,  na sekretarza prezydium Stefan Szewczyk.   Kandydatury zgłosił komitet PZPR. Jeden z radnych (Lach) zapytał, czy może być więcej kandydatów, ale prowadzący obrady zwrócił mu uwagę na niestosowność pytania. Markowski i Szewczyk zostali jednomyślnie przegłosowani.

Akta z 1952 roku są ostatnimi zachowanymi dokumentami dotyczącymi gminy Wola Rębkowska. Gmina funkcjonowała do jesieni 1954 roku. Następnie została podzielona na gromadzkie rady narodowe. Prawie 100-letnia historia gminy dobiegła końca.