W 1795 roku upadła I Rzeczpospolita.  Garwolin i okolice zajęły wojska austriackie w ramach II zaboru. Ten region, w ramach Cesarstwa Austrii, nazwano Galicją Zachodnią.  Kraj podzielono na cyrkuły. Okolice Garwolina włączono do cyrkułu mińskiego z siedzibą w Wiązownej. 

     W wyniku wojen napoleońskich, z początku XIX wieku, dawny podział administracyjny został zmieniony.   Powstałe w 1807 roku Księstwo Warszawskie było namiastką państwa polskiego podległą całkowicie woli Napoleona i podporządkowaną jego polityce wojennej. Księstwo Warszawskie zostało zobowiązane do dostarczenia określonej liczby rekrutów do wojska i środków potrzebnych do prowadzenia wojny. Nie dało się tego wykonać bez sprawnej, nowoczesnej administracji, której w Polsce nigdy jeszcze nie było. Francuzi przeszczepili na nasz grunt swoje rozwiązania ustrojowe. Wprowadzono konstytucję (lipiec 1807), zniesiono formalnie poddaństwo chłopów, nadając im wolność osobistą, ale nie było jeszcze mowy o uwłaszczeniu. Wprowadzono Kodeks Napoleona – zbiór prawa cywilnego nieznanego wcześniej w Polsce.

    W kwietniu 1810 roku obszar dawnego województwa sandomierskiego podzielono na nowe jednostki administracyjne; departamenty (na czele z prefektami), a te na powiaty (na czele z podprefektami).

         Władze Księstwa Warszawskiego nie chciały odwoływać się do dawnych podziałów terytorialnych z czasów I Rzeczpospolitej, ani na podziałach z czasów zaboru austriackiego. Oparto się głównie na granicach naturalnych (np. rzeki). Okolice Garwolina włączono w skład powiatu garwolińskiego w departamencie podlaskim.  Nowy podział administracyjny nie wszystkim się podobał, ale mimo początkowych oporów ze strony społeczeństwa (….) podział ten jest o wiele bardziej racjonalny i korzystny z punktu widzenia interesów ludności aniżeli dotychczasowe podziały. Jest rzeczą godną podkreślenia, iż stał się on podstawą prawie wszystkich późniejszych podziałów tej części kraju w XIX i XX wieku.

      W czasach Księstwa Warszawskiego po raz pierwszy wystąpił podział na gminy. Na mocy dekretu księcia warszawskiego z 23 lutego 1809 roku utworzono gminy wiejskie i miejskie. Obszar gminy wiejskiej łączył się z obszarem majątku dworskiego. Minimalny obszar gminy wynosił 10 dymów (10 domów). Funkcję wójta pełnił dziedzic majątku. Oficjalnie był mianowany przez prefekta z pośród obywateli gminy czytać i pisać umiejących. Funkcję wójta mogła pełnić jedna osoba na obszarze kilku gmin wiejskich. W każdej gromadzie wiejskiej wójt wyznaczał swoich zastępców – sołtysów. Wójt mógł też wyznaczyć swojego zastępcę za zgodą podprefekta. Wójt miał zadania: rozsyłać i podawać do publicznej wiadomości rozkazy i zarządzenia rządowe, administrować majątkiem gminy, wypłacać pieniądze dla pracowników gminy, kierować robotami publicznymi” . Wójt prowadził księgi ludności, wyznaczał podwody i kwatery dla wojska. Pełnił on swoją funkcję bezpłatnie. Wójtami często byli też dzierżawcy, księża, a nawet czasem kobiety.  Wójtowie mieli prawo sądzenia ludności na swoim terenie. Podlegali jego władzy sądowniczej mieszkańcy gminy oraz obcy złapani na gorącym uczynku.

Organem doradczym i nadzorującym wójta była rada gminna. Składała się z członków mianowanych przez prefekta z listy kandydatów przedstawionych przez wieś. Gmina licząca do 100 mieszkańców miała trzech, a od 100 mieszkańców pięciu radnych. Zapisano w dekrecie, że radni powinni umieć czytać i pisać. Z tym ostatnim było najgorzej. Nie dało się szybko nadrobić wiekowego opóźnienia w dziedzinie szkolnictwa. Wybierano, więc radnych niepiśmiennych, bo innych nie było. Do obowiązków rady gminnej należało:

  • czynić wnioski do rady powiatowej mogące mieć wpływ na oznaczenie kwoty, którą gmina wykonać może z nałożonych na powiat ciężarów publicznych,
  • naradzać się nad potrzebami gminy i czynić starania w kierunku ulepszania miejscowej administracji,
  • układać dochody i wydatki gminy oraz proponować składki.

       Rada bez wezwania zbierała się 1 grudnia w celu układania dochodów, jakie z właściwości gminnej uzyskać można. Dnia 1 kwietnia i 1 października zbierała się dla celów omówienia robót publicznych. Miała bowiem obowiązek rozłożenia prac szarwarkowych między mieszkańców.  Urząd wójta sprawowała osoba wyznaczona przez dziedzica. W każdej wsi w okolicach Strzyżewic ustanowiono sołtysa.

W 1815 roku, wraz z upadkiem Napoleona Bonaparte, upadło również Księstwo Warszawskie. Na gruzach tego państwa powstało Królestwo Polskie pod berłem cara Rosji. Rosjanie przejęli system administracyjny dawnego państwa.

Nowe przepisy o podziale administracyjnym weszły w życie 16 stycznia 1816 roku. Według nowych regulacji departamenty zostały nazwane województwami i nie zmieniły kształtu. Utrzymano też powiaty (w tym powiat lubelski), jednak powiatu miały być odtąd tylko okręgiem wyborczym. Rosjanie wprowadzili nowy podział na obwody skupiające po kilka powiatów w ramach województw.

Dawny departament podlaski przemianowano na województwo podlaskie. Powstał też obwód lubelski skupiający powiat łukowski, żelechowski i garwoliński.    Ukazem carskim z 8 marca 1837 roku województwa przemianowano na gubernie. Powstała zatem gubernia podlaska.  Natomiast w 1842 roku obwody przemianowano na powiaty, dawne powiaty stały się okręgami niemającymi większego znaczenia.  W ten sposób Garwolin stał się częścią guberni podlaskiej  i powiatu łukowskiego.  Od 1844 roku gubernia podlaska została zlikwidowana i połączona z lubelską w jedną, dużą gubernię lubelską.

W Królestwie Polskim utrzymano Kodeks Napoleona, pozostały też z pewnymi modyfikacjami gminy wiejskie. Według Konstytucji Królestwa Polskiego wójt to było „ostatnie ogniwo administracji krajowej”. Do obowiązków wójta należało: tamować rozpowszechnianie czynów obrażających moralność, prowadzić statystykę ludności, zasiewów zboża i bydła, rozkwaterować przyrzeczoną w przychodzie ilość wojska, wydawać zaświadczenia i paszporty, zapobiegać próżniactwu i żebractwu, zatrzymywać dezerterów, przystawiać powołanych rekrutów do wojska, przestrzegać, aby osoby przybywające do gminy wykazywały się właściwymi zaświadczeniami, utrzymywać protokoły odebranych rozkazów rządowych i w ogóle czynić zadosyć wszystkim poleceniom władz.

Wójtem był z mocy prawa właściciel wsi. W swych czynnościach posługiwał się pieczęcią urzędową. Był odpowiedzialny za zastępcę i sołtysów powołanych przez siebie na wsiach. Każda wieś, osiedle i część wsi, jeżeli liczyło przynajmniej 10 dymów , stanowiło odrębną gminę. Kilka lub kilkanaście wsi należących do jednego właściciela mogło stanowić jedną gminę. Wsie należące do różnych właścicieli i stanowiące odrębne gminy mogły być połączone w jedną gminę.   Ówczesny wójt miał obowiązek prowadzenia aż 50 różnych ksiąg, od akt cudzoziemców po akta broni myśliwskiej. Często dziedzice majątków wyręczali się zastępcami.  Aby być zastępcą wójta, należało przedstawić dokumenty: metrykę chrztu, świadectwo sądu poprawczego, deklaracje zrzeczenia się uczestnictwa w tajnych organizacjach, świadectwo zamieszkania na terenie kraju, życiorys.  Wójtowie lub zastępcy w każdej wsi mieli do pomocy sołtysów .

W 1859 roku władze przeprowadziły ważną reformę ustroju gminnego. Od tej pory gmina musiała składać się z przynajmniej 50 dymów pod zarządem jednego wójta. Jeżeli jeden właściciel ziemski miał co najmniej 50 dymów i posiadał kwalifikacje, to zostawał wójtem. Mniejsze majątki ziemskie mogły być połączone w jedną gminę. Właściciele ziemscy sami wybierali spośród siebie wójta i przedstawiali do zatwierdzenia przez Komisję Rządową do Spraw Wewnętrznych. Jeżeli przedstawiony kandydat nie miał kwalifikacji, właściciele musieli przedstawić inną osobę. W razie kłopotów ze znalezieniem kandydata, wójta wyznaczała Komisja Rządowa na koszt właścicieli. Do pomocy wójt miał radnych wybranych przez mieszkańców zatwierdzonych przez naczelnika powiatu. Od 1859 roku sołtysów wybierali już sami mieszkańcy.

Zatem początkowo każda wieś w rejonie  Garwolina stanowiły oddzielną gminę wiejską z wójtem- dziedzicem na czele. Z czasem gminy zostały połączone w większe organizmy. Na ich czele stali dziedzice lub wyznaczeni przez nich wójtowie. Brak dokładniejszych danych o tym okresie, ponieważ nie zachowały się żadne akta gminne.

rozdzial-1

 rozdzial-1_1